گروه گزارش ویژه مشرق
- مجلس نمایندگان آمریکا هفته گذشته طرح موسوم به «قانون بازنگری در توافق
هستهای ایران 2015» که امکان بررسی توافق احتمالی با ایران را به کنگره
میدهد، با 400 رأی مثبت در برابر 25 رأی منفی به تصویب رساند تا پس از
امضای باراک اوباما به قانون تبدیل شود.
در این گزارش به سراغ متن این مصوبه خواهیم رفت تا ببینیم بندها و مفاد این قانون جدید چه اختیاراتی به کنگره و قانونگذاران آمریکایی برای نظارت بر توافق هستهای داده و چه تأثیری بر توافق احتمالی خواهد داشت.
مصوبه کنگره آمریکا که با اکثریت قاطع دو حزب به تصویب رسید، مواردی متعددی از بازنگری تا تأیید یا مخالفت با توافق و حتی سازوکارهای اعمال مجدد تحریمها را پیشبینی کرده است. مهمترین محورهای این مصوبه که در مذاکرات آتی و توافق نهایی باید مد نظر قرار گیرند عبارتست از:
1- در بخش اول مصوبه آمده است که توافق هستهای پس ظرف مدت پنج روز از امضاء، باید به کمیته روابط خارجی سنا و کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان ارسال شود. پس از ارسال توافق، کمیتههای مرتبط 60 روز کاری فرصت خواهند داشت تا مفاد توافق را بررسی و بازنگری کنند. نمایندگان در ادامه تصریح میکنند که در مدت بازنگری، هیچگونه لغو، تعلیق یا تخفیف در تحریمها صورت نخواهد گرفت و رئیس جمهور نیز نباید اجرای نظام تحریمها را متوقف یا در اعمال آن کوتاهی کند. البته توافق اولیه ژنو از این بند مستثنی شده است. لذا، طبق این مصوبه که با امضای اوباما به قانون تبدیل خواهد شد، رفع تحریمها دستکم به دو ماه پس از امضای آن و اعلام موافقت کنگره با توافق، موکول خواهد شد.
در دوره بازنگری مورد نظر، رئیسجمهور، وزرای خارجه، خزانهداری و دفاع باید در گزارشهای جداگانهای، ضمن تأیید محتوای توافقات انجام شده، رسما اعلام کنند که در این توافق ضمانتهای لازم برای اطمینان از عدم پیشرفت برنامه هستهای ایران برخلاف منافع ملی آمریکا، لحاظ شده است. در نهایت این مصوبه تأکید میکند که توافق پس از صدور بیانیه مشترک کنگره مبنی بر موافقت با آن، قابل اجرا خواهد بود.
2- در پاراگراف (5) بخش «د» این طرح آمده است که پس از پایان 60 روز مهلت بازنگری، رئیس جمهور باید ضمن ارائه گزارش به کنگره، پایبندی ایران به توافق را اعلام و تأیید کند. این بدان معناست که کنگره دولت آمریکا را ملزم کرده است که ایران از همان روز اول تعهداتش را اجرا کند اما تعهدات آمریکا دستکم در یک فاصله زمانی دو ماهه انجام خواهد شد. رئیس جمهور باید هر 90 روز و هر 180 روز گزارشهای جداگانهای را از روند برنامه هستهای ایران و همچنین اجرای توافق به کنگره ارائه دهد.
3- از جمله مواردی که کنگره از رئیسجمهور در گزارشهای 90 روزه "پایبندی ایران به توافق" خواسته است، تأیید عدم حمایت ایران از اقدامات تروریستی از جمله حمایت مالی و پولشویی در مؤسسات مالی ایران به منظور حمایت از تروریسم است.
همانطور که رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر خود با نمایندگان مجلس فرمودند [1]، پس از مسئله هستهای، سریالهای دیگری نظیر حقوق بشر و امثاله در انتظار ماست. در همین طرح نظارت بر توافق هستهای نیز قانونگذاران آمریکا اتهام کهنه حمایت ایران از تروریسم را در بندهای طرح گنجانده و آن را از موارد نقض توافق قرار دادهاند. مؤسسات مالی ایران طبق این طرح پس از توافق نیز در معرض خطر تحریم به بهانه حمایت مالی از تروریسم خواهند بود.
4- فعالیتهای پنهانی و تحقیق و توسعه - در بندهای دیگر این طرح که در ادامه متن بخشهای اصلی آن خواهد آمد، رئیسجمهور به ارائه گزارش در مورد فعالیتهای پنهانی ایران یا آن بخش از تحقیق و توسعه که موجب افزایش ظرفیت غنی سازی ایران خواهد شد، ملزم شده است. در مورد فعالیتهای پنهانی تنها باید امیدوار بود که استناد ایالات متحده و شرکایش گزارشهای ساختگی گروهک منافقین نباشد، چه اینکه آغاز پرونده هستهای ایران نیز براساس گزارشی از این گروهک بود که تا امروز ادامه پیدا کرده است و این شبکه نفاق اخیر نیز تلاش کرد خبرسازی مشابهی انجام دهد که ناکام ماند.
**در ادامه مهمترین بندهای مصوبه کنگره برای بازنگری و نظارت بر توافق هستهای آمده است:
در این گزارش به سراغ متن این مصوبه خواهیم رفت تا ببینیم بندها و مفاد این قانون جدید چه اختیاراتی به کنگره و قانونگذاران آمریکایی برای نظارت بر توافق هستهای داده و چه تأثیری بر توافق احتمالی خواهد داشت.
مصوبه کنگره آمریکا که با اکثریت قاطع دو حزب به تصویب رسید، مواردی متعددی از بازنگری تا تأیید یا مخالفت با توافق و حتی سازوکارهای اعمال مجدد تحریمها را پیشبینی کرده است. مهمترین محورهای این مصوبه که در مذاکرات آتی و توافق نهایی باید مد نظر قرار گیرند عبارتست از:
1- در بخش اول مصوبه آمده است که توافق هستهای پس ظرف مدت پنج روز از امضاء، باید به کمیته روابط خارجی سنا و کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان ارسال شود. پس از ارسال توافق، کمیتههای مرتبط 60 روز کاری فرصت خواهند داشت تا مفاد توافق را بررسی و بازنگری کنند. نمایندگان در ادامه تصریح میکنند که در مدت بازنگری، هیچگونه لغو، تعلیق یا تخفیف در تحریمها صورت نخواهد گرفت و رئیس جمهور نیز نباید اجرای نظام تحریمها را متوقف یا در اعمال آن کوتاهی کند. البته توافق اولیه ژنو از این بند مستثنی شده است. لذا، طبق این مصوبه که با امضای اوباما به قانون تبدیل خواهد شد، رفع تحریمها دستکم به دو ماه پس از امضای آن و اعلام موافقت کنگره با توافق، موکول خواهد شد.
2- در پاراگراف (5) بخش «د» این طرح آمده است که پس از پایان 60 روز مهلت بازنگری، رئیس جمهور باید ضمن ارائه گزارش به کنگره، پایبندی ایران به توافق را اعلام و تأیید کند. این بدان معناست که کنگره دولت آمریکا را ملزم کرده است که ایران از همان روز اول تعهداتش را اجرا کند اما تعهدات آمریکا دستکم در یک فاصله زمانی دو ماهه انجام خواهد شد. رئیس جمهور باید هر 90 روز و هر 180 روز گزارشهای جداگانهای را از روند برنامه هستهای ایران و همچنین اجرای توافق به کنگره ارائه دهد.
3- از جمله مواردی که کنگره از رئیسجمهور در گزارشهای 90 روزه "پایبندی ایران به توافق" خواسته است، تأیید عدم حمایت ایران از اقدامات تروریستی از جمله حمایت مالی و پولشویی در مؤسسات مالی ایران به منظور حمایت از تروریسم است.
همانطور که رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر خود با نمایندگان مجلس فرمودند [1]، پس از مسئله هستهای، سریالهای دیگری نظیر حقوق بشر و امثاله در انتظار ماست. در همین طرح نظارت بر توافق هستهای نیز قانونگذاران آمریکا اتهام کهنه حمایت ایران از تروریسم را در بندهای طرح گنجانده و آن را از موارد نقض توافق قرار دادهاند. مؤسسات مالی ایران طبق این طرح پس از توافق نیز در معرض خطر تحریم به بهانه حمایت مالی از تروریسم خواهند بود.
4- فعالیتهای پنهانی و تحقیق و توسعه - در بندهای دیگر این طرح که در ادامه متن بخشهای اصلی آن خواهد آمد، رئیسجمهور به ارائه گزارش در مورد فعالیتهای پنهانی ایران یا آن بخش از تحقیق و توسعه که موجب افزایش ظرفیت غنی سازی ایران خواهد شد، ملزم شده است. در مورد فعالیتهای پنهانی تنها باید امیدوار بود که استناد ایالات متحده و شرکایش گزارشهای ساختگی گروهک منافقین نباشد، چه اینکه آغاز پرونده هستهای ایران نیز براساس گزارشی از این گروهک بود که تا امروز ادامه پیدا کرده است و این شبکه نفاق اخیر نیز تلاش کرد خبرسازی مشابهی انجام دهد که ناکام ماند.
**در ادامه مهمترین بندهای مصوبه کنگره برای بازنگری و نظارت بر توافق هستهای آمده است:
«طرحی برای نظارت کنگره و بازنگری در توافق مرتبط با برنامه هستهای ایران، و اهداف دیگر.»
بخش اول: عنوان کوتاه
این مصوبه «قانون بازنگری در توافق هستهای ایران 2015» نام میگیرد.
بخش دوم: نظارت کنگره و بازنگری در توافق با ایران در ارتباط با برنامه هستهای ایران.
قانون انرژی اتمی 1954 ( بخش 42 قانون اساسی آمریکا 2011 به بعد) با افزودن بند زیر پس از بند 134 اصلاح میشود:
- بند 135. نظارت و بازنگری کنگره در توافقات با ایران
الف) ارسال توافق هسته با ایران و ارزیابی راستیآزماییهای مرتبط با آن به کنگره
1- ارسال توافقنامه - ظرف مدت 5 روز کاری پس از رسیدن به توافق با ایران درباره برنامه هستهای این کشور، رئیسجمهور میبایست [موارد زیر را] به کمیته مربوطه در کنگره بفرستد:
سناتور کورکر از جمله طراحان مصوبه نظارت بر توافق هستهای است
ب) دوره بازنگری کنگره در توافق هستهای با ایران
بخش اول: عنوان کوتاه
این مصوبه «قانون بازنگری در توافق هستهای ایران 2015» نام میگیرد.
بخش دوم: نظارت کنگره و بازنگری در توافق با ایران در ارتباط با برنامه هستهای ایران.
قانون انرژی اتمی 1954 ( بخش 42 قانون اساسی آمریکا 2011 به بعد) با افزودن بند زیر پس از بند 134 اصلاح میشود:
- بند 135. نظارت و بازنگری کنگره در توافقات با ایران
الف) ارسال توافق هسته با ایران و ارزیابی راستیآزماییهای مرتبط با آن به کنگره
1- ارسال توافقنامه - ظرف مدت 5 روز کاری پس از رسیدن به توافق با ایران درباره برنامه هستهای این کشور، رئیسجمهور میبایست [موارد زیر را] به کمیته مربوطه در کنگره بفرستد:
- (آ) متن توافق و تمام ضمائم و متعلقات مربوط به آن
- (ب) گزارش ارزیابی راستیآزمایی وزیر خارجه که براساس پاراگراف (2) همین طرح آماده شده است؛ و
- (ج) گواهی مبنی بر اینکه:
2- گزارش ارزیابی راستیآزمایی:- توافق با توجه به فعالیتهای هستهای ایران و چشمانداز آن، دربردارنده ضوابط، شرایط و مدت زمان مناسب برای الزامات توافقنامه جهت هرگونه لغو، تعلیق یا تخفیف تحریمهای ایالات متحده یا هر کشور یا هویت دیگر از جمله سازمان ملل باشد؛ و
- رئیس جمهور تأیید میکند که توافق همسو با اهداف [سیاست] عدم اشاعه [سلاحهای هستهای] ایالات متحده است، مغایرتی با استراتژی دفاع و امنیت عمومی ندارد، چارچوب لازم برای کسب اطمینان از اینکه فعالیتهای هستهای ایران به موجب این توافق، خصمانه یا متضمن خطر برای دفاع و امنیت عمومی نخواهد بود، و تضمین میکند که فعالیتهای هستهای مجازشده برای ایران ذیل این توافق برای هیچ فعالیت هستهای مرتبط با اهداف هستهای نظامی و انفجاری نخواهد بود، شامل هرگونه فعالیت تحقیقاتی یا تولید هرگونه قطعه انفجاری هستهای یا هرگونه [قطعه] مرتبط با اهداف هستهای نظامی.
- (آ) بطور کلی - وزیر خارجه باید درباره توافق توضیح داده شده در بند (1) گزارشی را ارائه دهد که موارد زیر را ارزیابی میکند:
- دامنه [اختیار] راستیآزمایی وزیر خارجه که براساس آن بتواند تأیید کند که ایران طبق توافق به تعهداتش عمل کرده است،
- کافیبودن مکانسیمها و پادمانها و دیگر ضمانتهایی که در توافق درباره برنامه هستهای ایران، عدم انحراف ایران به سمت هرگونه فعالیت ابهامآمیز نظامی یا انفجاری هستهای از جمله فعالیت تحقیقاتی یا تولید هرگونه قطعه انفجاری هستهای یا مرتبط با اهداف نظامی هستهای؛ و
- توان و ظرفیت آژانس بینالمللی انرژی اتمی برای اجرای مؤثر نظام راستیآزمایی لازمالاجراشده در توافق هستهای، از جمله اینکه آیا آژانس بینالمللی انرژی اتمی توان مالی، نیروی انسانی و قدرت لازم برای اجرای آن را دارد.
- (ب) مفروضات - در گزارشی که ذیل پاراگراف (آ) درباره توافق توضیح داده شده در بند (1)، وزیر خارجه میبایست این موارد را در نظر داشته باشد که ایران میتواند:
- از تمام اقداماتی که صراحتا در توافق منع نشده است برای پنهانکردن فعالیتهای [احتمالی] که ناقض تعهداتش طبق توافق است، بهره گیرد؛ و
- با تغییر و انحراف از اقدامات تأییدشده از تلاشها برای راستیآزمایی پایبندی ایران به تعهداتش ممانعت بعمل آورد.
سناتور کورکر از جمله طراحان مصوبه نظارت بر توافق هستهای است
- (ج) ضمیمه محرمانه - گزارش تهیه شده ذیل پاراگراف اول [از همین بند] میبایست به فرمتی غیرمحرمانه تبدیل شود، اما باید مشتمل بر ضمیمهای محرمانه متشکل از مشورت [رایزنی] با رئیس [آژانس] اطلاعات ملی و خلاصهای از اطلاعات طبقهبندیشده مرتبط نیز باشد.
مصوبه کنگره در ادامه به دوره بازنگری و نظارت نمایندگان بر توافق هستهای ایران اشاره دارد:
ب) دوره بازنگری کنگره در توافق هستهای با ایران
1-
بطور کلی - در طول دوره 60 روزه از ارسال توافقنامه از سوی رئیسجمهور
براساس مفاد بخش (الف)، کمیته روابط خارجی سنا و کمیته امور خارجه مجلس
نمایندگان میبایست، حسب موضوع، جلسات استماع، جلسات توجیهی یا غیر از آن
را به منظور دستیابی به اطلاعات مورد نیاز برای بررسی کامل توافقنامه
برگزار کنند.
2- محدودیتهای عملی طی دوره بازنگری - بدون در نظر گرفتن دیگر مفاد این قانون، جز آنچه که در بند (3) آمده است، طی دوره بازنگری در توافق که در بند (1) آمده است، رئیسجمهور مجاز نیست [نمیبایست] تحریمهای وضعشده بر ضد ایران را لغو، تعلیق، کاهش یا تخفیف دهد یا به هرشکل براساس هریک از بندهای قانونی، اِعمال پیکره تحریمهای مرتبط با برنامه هستهای ایران را محدود کند یا پیرو توافق هستهای که در بند (الف) ذکر شد، از اجرای هریک از تحریمها خودداری کند.
3- استئناء - ممنوعیتهای ذکر شده در پاراگراف (2) شامل هرگونه تعویق، لغو یا دیگر تعلیقهای صورتگرفته پیرو برنامه اقدام مشترک [توافق ژنو] نمیشود اگر تعویق، لغو یا تعلیق صورت گرفته :
1- بطور کلی - بدون در نظر گرفتن دیگر مفاد قانون، هرگونه اقدام به کاهش در پیکره تحریمها از سوی ایالات متحده متعاقب هرگونه توافقی ذیل بند (الف) یا برنامه جامع اقدام مشترک:
2- مفاهیم - برای مقاصد مورد نظر در این بخش، عبارت "هرگونه اقدام به کاهش در پیکره تحریمها از سوی ایالات متحده" شامل لغو، تعلیق، تخفیف یا دیگر شکلهای کاهش آن و یا ایجاد محدودیت در اجرای تحریمهای ایران متعاقب دیگر مفاد قانون یا هر تلاش دیگری برای جلوگیری از اجرای چنین تحریمهایی خواهد بود.
د) نظارت کنگره بر پایبندی ایران به توافق هستهای
1- رئیس جمهور باید ظرف مدت 10 روز از دریافت گزارشی دقیق و اطلاعاتی معتبر در مورد تخلف یا عدم پایبندی احتمالی ایران به توافق هستهای، گزارش مورد نظر را به کمیتههای مربوطه کنگره ارجاع دهد.
2- گزارش عدم پایبندی - ظرف کمتر از 10 روز از ارجاع اطلاعات معتبر از تخلف و نقض احتمالی توافق، رئیس جمهور میبایست تعیین کند که آیا چنین تخلف و عدم پایبندی "تخلف اساسی" بوده و باید به کمیتههای مرتبط کنگره به همراه گزارشی از اقدام یا عدم اقدام از سوی ایران که منجر به نقض توافق شده است و همچنین اقداماتی که ایران باید برای جبران عدم پایبندیاش انجام دهد یا وضعیت تلاشهای ایران برای جبران نقض ارجاع داده شود.
3- گزارش ششماهه - ظرف مدت 180 روز پس از توافق و پس از آن در بازههای زمانی هر 180 روز پس از آن، رئیسجمهور باید گزارشی از برنامه هستهای ایران و پایبندی این کشور به توافق در طول مدت منتهی به تهیه گزارش را به کمیتههای مرتبط کنگره ارائه دهد و موارد زیر را در آن لحاظ شود:
4- گزارشها و اطلاعات تکمیلی:
(1) بطور کلی - در شرایطی که رئیس جمهور تأییدیه ذیل بند (5) یا گزارشی ذیل بند (2) در مورد نقض توافق از سوی ایران ارائه دهد، کنگره ظرف مدت 60 روز، برای رسیدگی [تصویب] به قوانین متناسب با موارد مذکور در این بندها اقدام خواهد کرد.
(2) تصویب قوانین موضوعه جدید - بدین منظور، عبارت "قوانین موضوعه" به معنای طرحی از سوی کنگره است که :
(آ) عنوان این طرح "طرح اعمال مجدد تحریمها علیه ایران" خواهد بود، و
(ب) براساس آن عبارتی که اعمال خواهد شد بدین ترتیب است: "پیکرهای از تحریمها علیه ایران که متعاقب .......................... به اجرا در آمده بود و بدنبال توافق ذیل بند 135(آ) قطعنامه 1954 آژانس بینالمللی انرژی اتمی لغو، تعلیق، تخفیف یا تعدیل شده بود، بدینوسیله مجددا به اجرا در میآید و هر اقدامی از سوی ایالات متحده به منظور تسهیل در آزادسازی اموال و پولهای ایران یا لغو، تعلیق و تخفیف یا هرگونه تعدیل در تحریمها نیز بدینوسیله ممنوع اعلام میشود؛ جای خالی نیز با عطف به قانون یا قوانینی که براساس آن تحریمها مجددا به اجرا در میآید پر خواهد شد.
(3) در طول دوره 60 روزه تعیین شده در پاراگراف (1)، این طرح ارائه خواهد شد به:
(آ) مجلس نمایندگان، از طریق رئیس یا فرد منتخب وی یا رهبر حزب اقلیت (یا فرد منتخب رهبر حزب اقلیت)
(ب) در سنا، از طریق رهبر اکثریت (یا فرد منتخب رهبر اکثریت سنا) یا بوسیله رهبر حزب اقلیت (یا فرد منتخب وی)
(4) ارجاع به کمیتهها - طرح مورد نظر پس از مطرح شدن در سنا به کمیته روابط خارجی سنا و در کنگره به کمیته امور خارجی ارجاع داده خواهد شد.
(5) اگر کمیتههای هر دو مجلس که طرح به آنها ارجاع داده شده است ظرف 10 جلسه از زمان وصول طرح، گزارش خود را ارائه ندهند از نوبتهای بعدی برای بررسی طرحهای مشابه حذف خواهند شد و در جدول زمانبندی مناسب [برای رأیگیری] قرار خواهد گرفت.
این قانون در ادامه پیشبینی کرده است که بلافاصله پس انتشار گزارش کمیتههای مرتبط، اجماع کنگره و سنا به سرعت برای رسیدگی و تصویب طرح صورت گیرد و مقرر شده است تمام روندها و تشریفات قانونی و اداری برای تصویب طرح مورد نظر برای اعمال مجدد تحریمها تسهیل و برداشته شود. همچنین پیشبینی شده است که بحثهای مخالفان و موافقان این طرح در سنا و کنگره بیش از 10 ساعت بطول نیانجامد و سریعا به رأی گذاشته شود. در ادامه این قانون آمده است:
(6) رأیگیری بلافاصله پس از جمعبندی بحثها، و با حضور حد نصاب حاضر در جلسه سنا صورت خواهد گرفت.
مصوبه کنگره در جای دیگری نسبت مصوبات سنا و مجلس نمایندگان با اختیارات رئیسجمهور در برخورد با ایران و توافق هستهای را اینگونه تشریح میکند:
هیچیک از بخشهای این مصوبه نباید منجر به هریک از برداشتهای زیر شود:
(1) تغییر، تعدیل یا تأثیری بر اختیارات رئیسجمهور برای مذاکره یا اتخاذ تصمیم برای توافقات اجرایی متناسب داشته است، بغیر از ایجاد محدودیتهایی در اجرای توافق که در این قانون پیشبینی شده است؛
- اجازه لغو، تعلیق، تخفیف یا هرگونه کاهش دوباره تحریمها ایران تحت هریک از تفاسیر و مفاد قانونی؛ یا کوتاهی و امتناع رئیسجمهور از اجرای تحریمهای پیشبینی شده در دوره بازنگری ذیل بند (1)؛
- صرف نظر کردن از یا متوقف ساختن تحریمهای وضعشده ضد ایران [پیش از تصویب توافق در کنگره]؛
- اجازه استفاده از نیروی نظامی بر ضد ایران.
کنگره همچنین با تأکید بر تحریمهای وضع شده از سوی قانونگذاران آمریکایی بر ضد ایران، تصریح میکند که تنها کنگره باید درباره لغو تحریمهایی که وضع کرده است تصمیم بگیرد یا هرگونه تصمیم رئیسجمهور باید پیش از اجراییشدن به تأیید نمایندگان برسد:
(1) نظام تحریمها برضد ایران که از سوی کنگره وضع شده است، عامل اساسی آوردن ایران پای میز مذاکره بر سر برنامه هستهایش بوده است؛
(2) این مذاکرات اهمیت بسیاری برای امنیت ملی و سیاست خارجی ایالات متحده و متحدانش دارد؛ و
(3) بسیار مهم است که کنگره این فرصت را داشته باشد تا درباره هرگونه توافقی که پیکره تحریمهای مصوب کنگره را تحت تأثیر قرار میدهد، بررسی و در صورت لزوم اقدام مناسب را اتخاذ کند.
[1] خب، مسئلهی هستهای بهصورت یک گره درآمده؛ این [مسئله] راهحلهایی دارد، [امّا] آن راهحلها متوقّف به تقویتِ درونی ما است؛ اگر این تقویت در درون انجام بگیرد، آن کار آسان خواهد شد. غیر از مسئلهی هستهای هم سریالهای دیگری در انتظار ما است؛ اینجور نیست که همهی مسائل ما با غرب، با آمریکا، با صهیونیسم، با گردنکلفتهای اقتصادی دنیا فقط همین مسئلهی هستهای باشد؛ این تنها مسئلهی ما نیست؛ دنبالهاش مسائل گوناگون - حقوق بشر و امثاله و امثاله - [هست]؛ (بیانات در دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی - 1394/03/06)
2- محدودیتهای عملی طی دوره بازنگری - بدون در نظر گرفتن دیگر مفاد این قانون، جز آنچه که در بند (3) آمده است، طی دوره بازنگری در توافق که در بند (1) آمده است، رئیسجمهور مجاز نیست [نمیبایست] تحریمهای وضعشده بر ضد ایران را لغو، تعلیق، کاهش یا تخفیف دهد یا به هرشکل براساس هریک از بندهای قانونی، اِعمال پیکره تحریمهای مرتبط با برنامه هستهای ایران را محدود کند یا پیرو توافق هستهای که در بند (الف) ذکر شد، از اجرای هریک از تحریمها خودداری کند.
3- استئناء - ممنوعیتهای ذکر شده در پاراگراف (2) شامل هرگونه تعویق، لغو یا دیگر تعلیقهای صورتگرفته پیرو برنامه اقدام مشترک [توافق ژنو] نمیشود اگر تعویق، لغو یا تعلیق صورت گرفته :
- در زمان تصویب قانون نظارت و بازنگری بر توافق هستهای ایران 2015، طبق قانون [موضوعه] به اجرا درآمده باشد؛ وج) دامنه اختیار عمل کنگره در زمینه تواق هستهای با ایران
- کمتر از 45 روز قبل از ارسال توافقنامه، برگه ارزیابی و گواهی ذیل بند (الف) از سوی رئیس جمهور به کنگره، به اجرا درآمده باشد.
1- بطور کلی - بدون در نظر گرفتن دیگر مفاد قانون، هرگونه اقدام به کاهش در پیکره تحریمها از سوی ایالات متحده متعاقب هرگونه توافقی ذیل بند (الف) یا برنامه جامع اقدام مشترک:
(آ) در صورتی اجرا خواهد شد که - همزمان با سازگاری با الزامات قانونی موجود برای چنین اقدامی - کنگره در مهلت پیشبینیشده در پاراگراف (1) بند (ب) ضمن تأیید [انجام بازنگری و نظارت بر توافق]، با تصویب بیانیه [قطعنامه] مشترکی، موافقت خود را با جزئیات توافق اعلام کند؛
(ب) اجرا نخواهد شد اگر، در طول دوره بازنگری پیشبینیشده در پاراگراف (1) بند (ب)، کنگره با تصویب بیانیه مشترکی مخالفت خود با توافق را اعلام کند؛ یا
(ج) اجرا خواهد شد اگر - همزمان با سازگاری با الزامات قانونی موجود برای چنین اقدامی - پس از بازنگری در توافق طبق پاراگراف (1) بند (ب)، بیانیه مشترکی تصویب نشود.
2- مفاهیم - برای مقاصد مورد نظر در این بخش، عبارت "هرگونه اقدام به کاهش در پیکره تحریمها از سوی ایالات متحده" شامل لغو، تعلیق، تخفیف یا دیگر شکلهای کاهش آن و یا ایجاد محدودیت در اجرای تحریمهای ایران متعاقب دیگر مفاد قانون یا هر تلاش دیگری برای جلوگیری از اجرای چنین تحریمهایی خواهد بود.
د) نظارت کنگره بر پایبندی ایران به توافق هستهای
1- رئیس جمهور باید ظرف مدت 10 روز از دریافت گزارشی دقیق و اطلاعاتی معتبر در مورد تخلف یا عدم پایبندی احتمالی ایران به توافق هستهای، گزارش مورد نظر را به کمیتههای مربوطه کنگره ارجاع دهد.
2- گزارش عدم پایبندی - ظرف کمتر از 10 روز از ارجاع اطلاعات معتبر از تخلف و نقض احتمالی توافق، رئیس جمهور میبایست تعیین کند که آیا چنین تخلف و عدم پایبندی "تخلف اساسی" بوده و باید به کمیتههای مرتبط کنگره به همراه گزارشی از اقدام یا عدم اقدام از سوی ایران که منجر به نقض توافق شده است و همچنین اقداماتی که ایران باید برای جبران عدم پایبندیاش انجام دهد یا وضعیت تلاشهای ایران برای جبران نقض ارجاع داده شود.
3- گزارش ششماهه - ظرف مدت 180 روز پس از توافق و پس از آن در بازههای زمانی هر 180 روز پس از آن، رئیسجمهور باید گزارشی از برنامه هستهای ایران و پایبندی این کشور به توافق در طول مدت منتهی به تهیه گزارش را به کمیتههای مرتبط کنگره ارائه دهد و موارد زیر را در آن لحاظ شود:
- هرگونه اقدام [موفق یا ناموفق] ایران که منجر به نقض توافق شده یا به سرپیچی ایران از مفاد توافق منتهی شده است.
- هرگونه پیشرفت از سوی ایران برای از میان برداشتن نگرانیهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره ابعاد نظامی احتمالی برنامه هستهای ایران.
- هرگونه تهیه مواد [هستهای] از سوی ایران که نقض توافق باشد.
- هرگونه تحقیق و توسعه بر روی سانتریفیوژها از سوی ایران که:
(آ) مغایر با توافقنامه است؛
(ب) میتواند در صورت بکارگیری، ظرفیت غنیسازی ایران را بطور چشمگیری افزایش دهد؛
- هرگونه انحراف ایران در [تولید] اورانیوم، الیاف کربن یا دیگر موادی که در برنامه هستهای ایران کاربرد داشته و نقض توافق خواهد بود.
- هرگونه فعالیت پنهانی هستهای از سوی ایران؛
- ارزیابی از اینکه آیا موسسات مالی ایران در فعالیتهای پولشویی و یا تأمین مالی فعالیتهای تروریستی فعالیت میکنند، ضمن معرفی مؤسسات خاصی که [احتمالا] در این زمینهها فعال هستند.
- یک ارزیابی از:
(آ) اینکه آیا و تا چه حدی این از اقدامات تروریستی حمایت میکند
(ب) اینکه آیا ایران علیه ایالات متحده یا شهروندان این کشور در هرجایی، بطور مستقیم اقدامات تروریستی را طرحریزی، حمایت مالی یا اجرا میکند؛
4- گزارشها و اطلاعات تکمیلی:
(آ) گزارشهای آژانس - متعاقب ارسال توافقنامه به کمیتههای مرتبط در کنگره، وزارت خارجه، وزارت انرژی و وزارت دفاع میبایست طبق درخواست هریک از کمیتهها، فوراً درمورد اینکه آیا مفاد توافقنامه از جمله پادمانها و کنترلهای اعمالشده درباره برنامه هستهای ایران چارچوب کافی برای تضمین عدم انحراف فعالیتهای هستهای ایران به سمت ایجاد خطر برای دفاع و امنیت عمومی [ایالات متحده] نظر خود را اعلام کنند.5- تأییدیه - پس از سپری شدن مهلت بازنگری و نظارت پیشبینی شده در پاراگراف (1) بخش (ب) رئیس جمهور میبایست هر 90 روز:
(ب) ارائه اطلاعات درباره ابتکارات اجرایی با ایران - رئیس جمهور میبایست کمیتههای مرتبط در کنگره را بطور کامل و مداوم در جریان مذاکرات یا ابتکارات مرتبط با برنامه هستهای ایران، از جمله توافقهای جدید یا اصلاح توافق قبلی، قرار دهد.
(آ) تأیید کند که آیا:6- ملاحظات فوری قانونی -
- ایران بطور کاملا شفاف، قابل راستیآزمایی و بطور کامل توافق را اجرا میکند، از جمله تمامی توافقات مربوطه فنی و تکمیلی؛
- ایران مرتکب اقدامی در نقض توافق نشده است، و یا اگر چنین نقضی صورت گرفته، ایران فوراً آن را برطرف کرده است؛
- ایران هیچ اقدامی از جمله فعالیت پنهانی، در جهت پیشبرد برنامه هستهای نظامیاش انجام نداده است؛
- ایران بطور مستقیم مرتکب اقدام تروریستی یا حمایت از اقدامات تروریستی برضد ایالات متحده یا شهروندان آن در هیچ جای دنیا نشده است؛
- تعلیق تحریمهای ایران متعاقب دستیابی به توافق:
1- باید به جا و متناسب با اقدامات خاص و قابل راستیآزمایی ایران در توقف فعالیتهای غیرمجاز هستهایش باشد؛ و
2- برای منافع امنیت ملی ایالات متحده بسیار حیاتی است؛ و
(ب) اگر رئیس جمهور قادر به ارائه تأییدیههای ذکر شده در پاراگراف (آ) است، تأییدیه مورد نظر را به کمیتههای مرتبط کنگره ارسال کند.
(1) بطور کلی - در شرایطی که رئیس جمهور تأییدیه ذیل بند (5) یا گزارشی ذیل بند (2) در مورد نقض توافق از سوی ایران ارائه دهد، کنگره ظرف مدت 60 روز، برای رسیدگی [تصویب] به قوانین متناسب با موارد مذکور در این بندها اقدام خواهد کرد.
(2) تصویب قوانین موضوعه جدید - بدین منظور، عبارت "قوانین موضوعه" به معنای طرحی از سوی کنگره است که :
(آ) عنوان این طرح "طرح اعمال مجدد تحریمها علیه ایران" خواهد بود، و
(ب) براساس آن عبارتی که اعمال خواهد شد بدین ترتیب است: "پیکرهای از تحریمها علیه ایران که متعاقب .......................... به اجرا در آمده بود و بدنبال توافق ذیل بند 135(آ) قطعنامه 1954 آژانس بینالمللی انرژی اتمی لغو، تعلیق، تخفیف یا تعدیل شده بود، بدینوسیله مجددا به اجرا در میآید و هر اقدامی از سوی ایالات متحده به منظور تسهیل در آزادسازی اموال و پولهای ایران یا لغو، تعلیق و تخفیف یا هرگونه تعدیل در تحریمها نیز بدینوسیله ممنوع اعلام میشود؛ جای خالی نیز با عطف به قانون یا قوانینی که براساس آن تحریمها مجددا به اجرا در میآید پر خواهد شد.
(3) در طول دوره 60 روزه تعیین شده در پاراگراف (1)، این طرح ارائه خواهد شد به:
(آ) مجلس نمایندگان، از طریق رئیس یا فرد منتخب وی یا رهبر حزب اقلیت (یا فرد منتخب رهبر حزب اقلیت)
(ب) در سنا، از طریق رهبر اکثریت (یا فرد منتخب رهبر اکثریت سنا) یا بوسیله رهبر حزب اقلیت (یا فرد منتخب وی)
(4) ارجاع به کمیتهها - طرح مورد نظر پس از مطرح شدن در سنا به کمیته روابط خارجی سنا و در کنگره به کمیته امور خارجی ارجاع داده خواهد شد.
(5) اگر کمیتههای هر دو مجلس که طرح به آنها ارجاع داده شده است ظرف 10 جلسه از زمان وصول طرح، گزارش خود را ارائه ندهند از نوبتهای بعدی برای بررسی طرحهای مشابه حذف خواهند شد و در جدول زمانبندی مناسب [برای رأیگیری] قرار خواهد گرفت.
این قانون در ادامه پیشبینی کرده است که بلافاصله پس انتشار گزارش کمیتههای مرتبط، اجماع کنگره و سنا به سرعت برای رسیدگی و تصویب طرح صورت گیرد و مقرر شده است تمام روندها و تشریفات قانونی و اداری برای تصویب طرح مورد نظر برای اعمال مجدد تحریمها تسهیل و برداشته شود. همچنین پیشبینی شده است که بحثهای مخالفان و موافقان این طرح در سنا و کنگره بیش از 10 ساعت بطول نیانجامد و سریعا به رأی گذاشته شود. در ادامه این قانون آمده است:
(6) رأیگیری بلافاصله پس از جمعبندی بحثها، و با حضور حد نصاب حاضر در جلسه سنا صورت خواهد گرفت.
مصوبه کنگره در جای دیگری نسبت مصوبات سنا و مجلس نمایندگان با اختیارات رئیسجمهور در برخورد با ایران و توافق هستهای را اینگونه تشریح میکند:
هیچیک از بخشهای این مصوبه نباید منجر به هریک از برداشتهای زیر شود:
(1) تغییر، تعدیل یا تأثیری بر اختیارات رئیسجمهور برای مذاکره یا اتخاذ تصمیم برای توافقات اجرایی متناسب داشته است، بغیر از ایجاد محدودیتهایی در اجرای توافق که در این قانون پیشبینی شده است؛
- اجازه لغو، تعلیق، تخفیف یا هرگونه کاهش دوباره تحریمها ایران تحت هریک از تفاسیر و مفاد قانونی؛ یا کوتاهی و امتناع رئیسجمهور از اجرای تحریمهای پیشبینی شده در دوره بازنگری ذیل بند (1)؛
- صرف نظر کردن از یا متوقف ساختن تحریمهای وضعشده ضد ایران [پیش از تصویب توافق در کنگره]؛
- اجازه استفاده از نیروی نظامی بر ضد ایران.
کنگره همچنین با تأکید بر تحریمهای وضع شده از سوی قانونگذاران آمریکایی بر ضد ایران، تصریح میکند که تنها کنگره باید درباره لغو تحریمهایی که وضع کرده است تصمیم بگیرد یا هرگونه تصمیم رئیسجمهور باید پیش از اجراییشدن به تأیید نمایندگان برسد:
(1) نظام تحریمها برضد ایران که از سوی کنگره وضع شده است، عامل اساسی آوردن ایران پای میز مذاکره بر سر برنامه هستهایش بوده است؛
(2) این مذاکرات اهمیت بسیاری برای امنیت ملی و سیاست خارجی ایالات متحده و متحدانش دارد؛ و
(3) بسیار مهم است که کنگره این فرصت را داشته باشد تا درباره هرگونه توافقی که پیکره تحریمهای مصوب کنگره را تحت تأثیر قرار میدهد، بررسی و در صورت لزوم اقدام مناسب را اتخاذ کند.
کاخ سفید پیش از رأیگیری برای این طرح اعلام کرده بود اوباما این طرح را امضا و به قانون تبدیل میکند.
[1] خب، مسئلهی هستهای بهصورت یک گره درآمده؛ این [مسئله] راهحلهایی دارد، [امّا] آن راهحلها متوقّف به تقویتِ درونی ما است؛ اگر این تقویت در درون انجام بگیرد، آن کار آسان خواهد شد. غیر از مسئلهی هستهای هم سریالهای دیگری در انتظار ما است؛ اینجور نیست که همهی مسائل ما با غرب، با آمریکا، با صهیونیسم، با گردنکلفتهای اقتصادی دنیا فقط همین مسئلهی هستهای باشد؛ این تنها مسئلهی ما نیست؛ دنبالهاش مسائل گوناگون - حقوق بشر و امثاله و امثاله - [هست]؛ (بیانات در دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی - 1394/03/06)